Aurora
Inoiz ikusi al dute aurora? Gaueko zeruan argi izurtua duen gortina eder bat ikuspegi zirraragarri eta ahaztezina da hura ikusi dutenentzat. Baina, zerk eragiten du aurora?
Gure izarrik hurbilenarekin hasten da dena, Eguzkiarekin. Eguzkia izugarri energetikoa da, eta etengabe egiten du eguzki-haize deritzoguna, partikula txikien fluxua. Horiek espaziorantz egiten dute hegan, eta Lurra planeta inguratzen duen eremu magnetikoak desbideratzen ditu.
Normalean, hori da istorioaren amaiera... baina, batzuetan, eguzki-erupzio izeneko erupzio izugarriak izaten dira Eguzkian, eta eguzki-haizea are indartsuagoa izaten da. Hori gertatzen denean, partikulek hainbeste energia dute, eta ez dira Lurraren eremu magnetikorantz bakarrik hegan egiten - Lurraren kontra jotzen dute!
Eguzki-haizearen partikulek Lurraren eremu magnetikoari jarraitzen diote gure planetaren ipar eta hego poloetan. Azkenik, partikulak gure atmosferako gasen kontra estrelatzen dira. Energia hori guztia argi gisa askatzen da orduan! Oxigenoarekin talka egiten duten eguzki-haize partikulek kolore berde ikaragarria sortzen dute. Nitrogenoak urdin eta purpura tonu ederrak egiten ditu. Horrek eragiten du aurora.
Aurora bezain ederra, eguzki-haizearen beste albo-ondorio batzuek arazoak sor ditzakete. Energia handiko partikulek planetaren inguruko orbitan dauden sateliteak kaltetu eta astronauten segurtasuna arriskuan jar dezakete. Gainera, energia-itzalaldiak eragin ditzakete Lurraren azalean. Aurora ez da Lurrarena bakarrik. Gure eguzki-sistemako beste mundu batzuek ere eremu magnetikoak dituzte, hala nola Saturnok eta Jupiterrek. Eguzkiko haize-partikulek talka egin dezakete haiekin, Lurrarekin gertatzen den bezala! Gustatuko litzaizuke beste planeta batera joatea eta aurora ikustea?
Kuriositatea: egunsentiko jainkosa erromatarraren izena darama aurorak.
Artikulu hau Haurrentzako Europako Espazio Agentzian argitaratu zen 2016ko maiatzaren 30ean.
Lotura: https://www.esa.int/kids/en/learn/Our_Universe/The_Sun/The_aurora
Lotura: https://www.esa.int/kids/en/learn/Our_Universe/The_Sun/The_aurora